Eigenlijk schrijf ik geen recensies. Een goede recensie schrijven is een vak apart. Het is anders dan een mening. Waar een mening op gevoel en een subjectieve waarneming gebaseerd is, dient een recensie onderbouwd te worden met thema’s, motieven, plot- en personage ontwikkelingen en de structuur van het verhaal. Het gaat dus meer dan om het instinctieve. Een goede recensie geeft ook aan hoe een verhaal technisch in elkaar steekt. De scheidslijn is dun. Zeer dun. (Dat besef ik.) Toch blijft het een vak apart.

Soms wordt je echter zo door een boek meegenomen, dat je er iets over wil zeggen, dat je het wereldkundig wil maken en in ieder geval jouw mening en jouw visie erover kwijt wil. Is dit een recensie? Ik weet het niet. Het is echter wel iets dat je wilt doen. Iets waarmee je anderen iets wil aanreiken, dat je tegen anderen wil zeggen: “ik denk dat je dit eens lezen moet”.

Dit had ik toen ik het boek “Is er sneeuw?” van Bettie Aaftink las. Het boek vertelt het (auto)biografische verhaal van een moeder die geconfronteerd wordt met het feit dat haar dochter Lies een man wil worden. Ze moet daarbij een nieuw beeld van haar dochter construeren en, zoals de achterflap vermeldt, ook een dochter loslaten om haar zoon een kans te geven.

Dit is natuurlijk een zeer actueel onderwerp. Een emotioneel onderwerp. Ook als in het eind van het boek “zinloos geweld” of zelfs “gay-bashing” ter sprake komt.

Toch vat tegelijkertijd dit niet het boek samen. De onderstroom van het boek gaat dieper dan dit thema alleen. Het gaat in de eerste plaats over moeder en kind relaties. Zowel de relatie tussen het hoofdpersonage en haar dochter, maar ook over de relatie tussen de hoofdpersoon en haar familie en moeder. Of zoals ze het zelf in haar boek schrijft:

“We zijn geen onbeschreven blad als we geboren worden: je nestgeur omringt je je hele leven en als je geluk hebt kun je die van je afspoelen.”

Deze uitspraak, geeft in mijn optiek de kern van het boek weer. Het boek gaat meer dan over Lies die Lars wil worden en hoe Lizzy (de moeder) dit dient te accepteren. Het boek gaat in de eerste instantie over moederschap. Hierin is de schrijfster meedogenloos. Zowel naar zichzelf als anderen toe en toont ze aan, vooral aan het begin van het boek, hoe moeizaam voor haar moederschap, maar eigenlijk ook de relatie met haar dochter (en ook haar moeder) was. Dit zet het boek in een universeel thema, dat verder gaat dan transgenderism. Het stelt eigenlijk het ouderschap, en de problemen met ouderschap – de onzekerheden, de angsten, de nestgeur – die we allen met ons meedragen centraal. Ik was soms oprecht verbaasd over de hardheid, waarmee ze zichzelf onder de loep neemt en daarmee haar verleden en ook de opvoeding van haar dochter probeert te verklaren.

Het verhaal valt daarbij niet in clichés of melodrama. Sterker nog, het onderwerp transgenderism is bijna een gegeven en wordt (Goddank misschien wel), niet gepsychologiseerd. Het boek gaat over relaties en hoe relaties mensen vormen.

Dit is misschien wel de kracht, maar op sommige punten ook de zwakte van het verhaal. Hoewel het boek duidelijk begint, en de thematiek en motieven in het eerste hoofdstuk uiteen worden gezet, is het verdere verloop van het verhaal, misschien zoals het een mensenleven ook bekoort, een opsomming van gebeurtenissen. In deze zin heeft dit boek ook geen specifiek climax of een uitgetekend plot. De vraag is natuurlijk of dit ook hoeft? Het leven is onverwacht en ingewikkeld. Het is een kluwen van draden, waar niet noodzakelijk een begin of eind aan zit.

In dit geval moet de lezer geen afgerond verhaal verwachten, maar meer een relationeel raamwerk. Is dit erg?

Of zoals Aaftink zelf schrijft:  “Ik heb het over de onderstroom in het leven, het leidmotief.”

Ik denk persoonlijk van niet. De kracht van het boek ligt in de observaties, de naaktheid en kwetsbaarheid die de schrijfster ten toon spreidt; de keiharde bril waarmee ze zichzelf, maar ook haar verleden observeert en neerpent.

Zelf stelt Aaftink dat het schrijven van dit boek naar meer smaakt, dat ze meer wil vertellen. Ik hoop dat ze dat doet.

Het boek is hier te bestellen.